De provincie aan de glasvezel?

Het gewone politieke werk in de Staten gaat ondertussen gewoon door. Afgelopen vrijdag werd onder meer het inmiddels veel geciteerde ICT-plan (ook: glasvezelplan) van gedeputeerde Jos Hessels in de commissie Economisch Domein besproken. Het onderwerp was al twee keer eerder (nog onder oud-gedeputeerde Vrehen) langs gekomen, maar telkens bleek dat eigenlijk niet duidelijk was wat we als provincie nu precies wilden. Het nieuwe plan van Hessels was al vaak aangekondigd, maar de daadwerkelijke publicatie heeft dus wel even op zich laten wachten.

Even ter herinnering: enige maanden geleden claimde Hessels alvast eventjes zeker 100 miljoen uit de verkoop van Essent om overal in Limburg glasvezel te gaan leggen. Een concreet plan was er niet, maar het zou allemaal zeker zoveel gaan kosten en misschien nog wel meer. Dat leidde toen tot flink protest, zowel bij PS als ook daarbuiten. Eerst maar eens zien waar je mee komt, zullen velen gedacht hebben.

Het plan is er nu, en: ja! Hessels wil overal in Limburg glasvezel aanleggen. Nu ligt er bijna overal al glasvezel, maar die stopt bij de lokale KPN- centrale. De zogeheten ‘last mile’ van de centrale tot aan de voordeur bestaat nog steeds voornamelijk uit een koperdraadje. Dat draadje heeft zijn maximale capaciteit inmiddels zowat bereikt, dus nog snellere verbindingen zitten er niet in. Wie dat wel wil, moet zelf zorgen voor die ‘last mile’ en dat kost nogal wat. De grote bedrijven in onze provincie zijn al wel helemaal verglaasd. KPN heeft niet veel zin om nu de gewone consument en al die kleinere bedrijven te verglazen, want dat zijn dure investeringen en op die ‘last mile’ heeft de KPN zowat een monopolie. De ‘last mile’ als cash-cow zogezegd. Hessels ziet een marktfalen en wil daar ten behoeve van het Midden- en Kleinbedrijf iets aan doen.

De gepresenteerde nota maakt vrijwel meteen duidelijk: Hessels gaat voor hardware. Hij wil dat de provincie de ‘last mile’ zelf gaat aanleggen, zowel voor bedrijven, maar ook voor de consument. Immers: wat voor diensten zou je supersnel kunnen of willen aanbieden, als uiteindelijk bij de klant de bandbreedte tot een fractie geknepen wordt?! Hessels’ doel is om daarmee KPN te dwingen zelf nu ook actie te gaan ondernemen. Ondertussen piepen de kabelmaatschappijen, want die zien al gebeuren dat ze er nog een provinciale concurrent bij gaan krijgen. Ze stellen bovendien dat Limburg niet achterloopt bij de andere provincies en de Randstad. Staatssteunproblemen voor zijn plannen voorziet Hessels niet, want hij denkt te kunnen participeren in bedrijven die de aanleg willen verzorgen. Dat moet dan weer leiden tot inkomsten voor de provincie die de ‘Essentpot’ weer kunnen aanvullen.

Ik ben zelf voor steeds verdere verbetering van het ICT-netwerk in Limburg. Het is werkelijk een van de cruciale elementen in de besluitvorming van bedrijven om zich in onze provincie te vestigen (of er niet uit weg te gaan). Ondanks een aantal goede ideeën is de nota echter nogal rommelig, met enerzijds te weinig focus en op andere punten veel te veel. Ik denk dat:

1. Zodra Hessels begint met de aanleg, KPN een vlucht voorwaarts gaat nemen en zelf ook die glasvezel gaat leggen. Ze hebben dan immers niets meer te verliezen. Prima toch? Nee. Bij KPN liggen de buizen al in de grond en is het een kwestie van doortrekken. Hun investeringkosten zijn daardoor lager dan die van de provincie. De provincie heeft bij voorbaat een achterstand. Straks hebben we voor heel veel geld een extra glasvezelnet aangelegd dat dan niet meer kan concurreren met het netwerk dat KPN dan ook heeft gelegd en feitelijk overbodig is. Dat Hessels een actievere en meer concurrerende KPN wil, kan ik begrijpen. Maar daar hebben we de OPTA voor.
2. Het Kenniswijk-project in Eindhoven/Nuenen een paar jaar geleden heeft ook laten zien dat goede ICT-infrastructuur wel belangrijk is, maar als er geen geïdentificeerde vraag is vanuit bedrijven en consumenten naar supersnel internet, dan komen er ook geen diensten en dan ligt het netwerk er straks wat erbij. De nota verwijst naar een rapportje over een dienstenvraag bij het MKB (want daar richt Hessels zich op), maar daaruit kun je niet halen of glasvezel nodig is om die vraag te bevredigen.
3. Hessels wil het glasvezelnetwerk koppelen aan de provinciale beeldbepalende projecten (BBOs): Avantis, de Chemelot Campus, Life-science Campus Maastricht en de Floriade. Da’s raar, want deze technologie/bedrijventerreinen zijn al helemaal verglaasd tot de deur aan toe. Wat je zou willen is dat de al gevestigde bedrijven op deze terreinen nu ook MKBs die zich daar willen vestigen toegang gaan geven tot dit superbreedband. Dan ontstaat er vanzelf een clustering van high-tech bedrijven met eenzelfde soort behoefte. De bakker op de hoek heeft echt geen superbreedband nodig.
4. Wat vooral ontbreekt in de nota is een duidelijke visie over hoe de infrastructuur gaat leiden tot meer werkgelegenheid in Limburg. Immers: als overal glasvezel ligt, dan kunnen dienstaanbieders van buiten de provincie net zo snel bij de Limburgse consument terecht als wanneer zij in Limburg gevestigd zouden zijn. Onze ICT-bedrijven hebben volgens mij een heel ander probleem: er is een goede HBO-opleiding voor ICT bij de Hogeschool-Zuid. Doordat er hier geen passende werkgevers zijn, vertrekken die jongeren naar de Randstad. Ondertussen hebben de bedrijven hier wel degelijk behoefte aan goed opgeleide MBOers die een bedrijfsnetwerk kunnen onderhouden. Doordat echter netwerken en serverparken inmiddels behoorlijk gevirtualiseerd zijn, ontstaat het probleem dat MBOers die zijn opgeleid om een server ‘vast te pakken’ en kabels te leggen, nu conceptueel niet in staat zijn om met die virtualisatie om te gaan. Dat hebben ze niet geleerd en ze hebben het niet in de praktijk kunnen zien. Wil je een goed ICT-beleid in Limburg, dan moet je beginnen om die MBOers de kans te geven om beter hun weg te vinden in stages bij Limburgse ICT-bedrijven. Dat gebeurt nu te weinig.
   
   Samengevat vind ik dat de nota nog eens flink herschreven moet worden. De business case die Hessels wil gaan maken, moet in ieder geval veel dieper ingaan op de vraag en noodzaak bij het MKB en minder vanuit het idee dat ‘glasvezel wel goed moet zijn’. Ik zie meer in het stimuleren van de genoemde clustergedachte waarbij de grote bedrijven de kleinere ondernemingen laten meeliften. Daarnaast moet er beter bekeken worden naar de opleidingsbehoefte die vanuit het Limburgse bedrijfsleven is benoemd: waar zijn die gespecialiseerde MBOers? Tenslotte heb ik mijn twijfel ook bij het steunfonds dat Hessels wil inrichten om daarmee de ontwikkeling van breedbanddiensten te stimuleren. Als dat geld uit het Innovatiefonds moet komen, dan zijn we snel klaar, want die 20 miljoen zijn al praktisch vergeven.