Vergadering Provinciale Staten (28-08-09)

De financiële problemen van zorginstelling Orbis in Sittard-Geleen waren de oorzaak dat Provinciale Staten een paar weekjes eerder terugkwam van het zomerreces. Op de agenda staat een garantiestelling van vijf miljoen euro van de provincie aan de instelling om zodoende – samen met de gemeente en enkele zorgverzekeraars – twintig miljoen aan garantiestelling te bieden voor een nieuwe lening van de banken. Die lening is nodig voor het uitvoeren van het Sociaal Plan van Orbis. Alleen door zeer drastische en pijnlijke maatregelen – ontslagen - kan nu nog financieel orde op zaken worden gesteld.

Sinds mei van dit jaar vraagt iedereen zich af hoe het zover heeft kunnen komen.
Er wordt nu natuurlijk snel geroepen: “Waar was dat ook voor nodig, zo’n ziekenhuis van de 21e eeuw?! Waarom al dat marmer, die technologie, dat uiterlijk vertoon…” Een aantal van die kritiekpunten vind ik ook heel terecht. Feit is wel dat meer dan 15 jaar geleden de minister van Volksgezondheid expliciet heeft gevraagd wie zo’n ziekenhuis van de 21e eeuw zou kunnen neerzetten. Van de drie aanmeldingen uit heel Nederland heeft uiteindelijk maar 1 – ons ziekenhuis – het ook daadwerkelijk uitgevoerd. Het nieuwe ziekenhuis kreeg als opdracht mee om echt heel (!) anders te zijn dan de bestaande ziekenhuisconcepten. De patiënt als klant met een eersteklas verzorging op maat en ondersteund met de modernste technologie! Met zo’n ziekenhuis zou het mogelijk zijn om nieuwe patiëntendoelgroepen uit Duitsland en België aan te trekken, nieuwe en complexere operaties uit te voeren en nog betere specialisten aan te trekken. In de tijd dat deze opdrachten aan het ziekenhuis geformuleerd werden, zat de wereld echter ook anders in elkaar. Nu hebben we te maken met grootschalige krimp van de bevolking, vergrijzing, ontgroening en een moeilijk economisch klimaat. De verwachte Duitse en Belgische patiënten blijken in de praktijk helemaal niet naar Limburg te komen om verzorgd te worden. Gevolg: hoge kosten (voor een hoge voorzieningsgraad) en te weinig inkomsten. Bij een verdere bevolkingskrimp in de hele regio en het feit dat we op een steenworp afstand van elkaar 4 volwaardige ziekenhuizen hebben liggen die om dezelfde patiënten vechten, maakt dat de kosten per bed verder zullen stijgen en de inkomsten zullen blijven dalen.

Ik was de afgelopen maanden een paar keer in het ziekenhuis, zowel om mensen te bezoeken als ook voor mijzelf. Iedereen die ik gesproken of gehoord heb, is vol lof over het nieuwe ziekenhuis, zowel over de inrichting als ook – en dat is natuurlijk het belangrijkste – over de verleende zorg door de artsen, de verpleegkundigen en de ondersteunende diensten. Bij die zorg hoort ook de nieuwe – ver geautomatiseerde – manier van werken en de vele nieuwe voorzieningen. Orbis is ook wat mij betreft echt (!) een ander soort ziekenhuis. Echter, wat heb je aan een ander soort ziekenhuis als door mismanagement van het Orbis-bestuur tijdens de bouw de kosten zo hoog oplopen dat nu de zorgverlening eronder te lijden heeft?! Wat heb je aan banken die lange tijd vrolijk doorgingen met het verstrekken van aanvullende leningen in de veronderstelling dat de bomen wel tot in de hemel groeien en er altijd wel een overheid te vinden was die de aflossing wel zou dekken. Pas toen het al veel te laat was, speelden de banken plotseling paniekvoetbal en begonnen zij beperkingen op te leggen waaraan realistisch gezien door het Orbis-bestuur toen al niet meer voldaan kon worden. De spagaat en het gat werden beide steeds groter.

In Nederland hebben we in principe een goed systeem van controle: het bestuur van een organisatie wordt gecontroleerd door een Raad van Toezicht die bestaat uit externe mensen met heel veel ervaring op het gebied van financiën en management. Orbis had ook zo’n Raad van Toezicht. Ik neem het vooral deze mensen kwalijk dat zij niet voldoende adequaat gereageerd hebben toen het Orbisbestuur er een potje van maakte en liet zien dat zij voor haar taak niet berekend was. Waarom is men niet begin 2009 naar buiten gekomen, heeft men toen niet de minister erbij betrokken en heeft men het bestuur maar laten aanmodderen met de banken…? Wat hebben we aan deze Raad als zij blijkbaar niet voldoende in staat is om ook werkelijk toe te zien?
Het was wat mij betreft dan ook volkomen terecht dat de gemeenteraad van Sittard-Geleen, die ook is gevraagd om voor 5 miljoen euro garant te staan, met algemene stemmen de Raad van Toezicht heeft gevraagd om op de vroegst mogelijke termijn op te stappen. Ik heb dezelfde motie ook laten rondgaan tijdens de Statenvergadering en ook hier werd hij met algemene stemmen aangenomen. Jammer genoeg een gebaar dat weinig voorstelt, want er bestaat geen provinciale of nationale wetgeving die een Raad van Toezicht naar huis kan sturen. Iedere Raad benoemt zichzelf en vertrekt als men dat zelf wil. In de motie vragen we de minister nu om deze situatie nu zo snel mogelijk te veranderen.

Wat is nu de toekomst voor Orbis en de overige Zuidlimburgse ziekenhuizen? Ik kan mij – mijn eigen mening en op dit moment (nog) niet die van mijn fractie - niet anders voorstellen dan dat een aantal ziekenhuizen op termijn gaan fuseren. Nauwe samenwerking betekent kostenbesparing bij inkoop en de uitvoering van taken. Nauwe samenwerking betekent een hernieuwde focus en een beter op elkaar afgestemde dienstverlening. Voor artsen, verpleegkundigen en ondersteunend personeel ook meer mogelijkheden om bij elkaar te ‘sourcen’. Het is heel spijtig dat het ook betekent dat in het herstelplan een groot aantal mensen Orbis zal moeten verlaten. Hun werk was en is belangrijk voor een goede zorgverlening. Ik hoop dat een groot aantal op kortere of middellange termijn herplaatst kan worden of elders in Limburg een baan zal vinden.
Nu moet de directie van Orbis laten zien dat ze in staat is om – met het overbruggingskrediet en de garantiestellingen - snel tot actie kan overgaan.