Radiodebat op L1 over een cheque van jaarlijks 56 miljoen… (29 maart)

Voor de tweede keer ben ik uitgenodigd voor het L1 radiodebat ‘De Stemming’ op zondagochtend. Tegenover mij staat de SP-fractievoorzitter in Provinciale Staten Thijs Coppes. Het gaat over het advies dat de zogeheten Raad voor de Financiële Verhoudingen net de week ervoor aan het Kabinet heeft gegeven. In dat advies staat dat vrijwel alle provincies jaarlijks teveel geld hebben en dat er best een flink stuk van dat overschot afgeroomd zou mogen worden ten gunste van de Rijkskas. In totaal gaat het om een bedrag van 597 miljoen euro op jaarbasis. Ter verduidelijking: de provincies hebben in totaal drie inkomstenbronnen, te weten een bijdrage van het Rijk via het Provinciefonds, de eigen belastingheffing (opcenten motorrijtuigenbelasting) en overige inkomsten, zoals in Limburg de Essent-dividenden. De Raad had berekend dat de provincie Limburg jaarlijks 56 miljoen euro overheeft. Die 56 miljoen zou afgetrokken kunnen worden van het bedrag dat de provincie jaarlijks uit het Provinciefonds krijgt.
Opvallend was dat vooral de randprovincies volgens de Raad flink zouden moeten afdragen met als argument van de Raad dat ”de Randstad de meeste problemen heeft”. Waar die opmerking op gebaseerd is, valt nergens te lezen. Wel valt uit serieus onderzoek (ETIL) en diverse andere officiële adviezen aan het Kabinet te lezen dat de buitenprovincies, waaronder met name Limburg, door de economische recessie het zwaarst getroffen zullen worden. Limburg zal een flink hogere werkloosheid (3 procent hoger) hebben dan gemiddeld in Nederland en het zal – als de economie weer aantrekt - langer duren voordat Limburg er weer bovenop is. Enerzijds komt dat door de samenstelling van ons bedrijfsleven met daarin veel traditionele maakindustrie, maar anderzijds ook de samenstelling van onze beroepsbevolking die steeds verder verouderd en qua opleidingsniveau verhoudingsgewijs achter blijft lopen. Verder hebben we ook niet echt veel mogelijkheden voor expansie. We zitten immers op een klein stukje grond ingeklemd tussen België en Duitsland. Zolang er niet meer bevoegdheden vanuit de nationale overheden wordt overgedragen naar de regio’s om zelf wetgeving te kunnen maken die ertoe leidt dat grenswerkers makkelijker over de grens werken en hierdoor niet financieel ‘dubbel gepakt’ worden (ik ben zelf ook jarenlang grenswerker geweest en kan uit eigen ervaring hierover meepraten!), grensoverschrijdend onderwijs (bv. op MBO-niveau) beter op elkaar afgestemd kan worden en bedrijfjes minder gehinderd worden door dubbele regeltjes, zijn onze kansen om Limburg op eigen kracht uit het slop te trekken beperkt.

Thijs Coppes had een paar dagen voor het radiodebat openlijk verklaard er niets op tegen te hebben dat Limburg jaarlijks die 56 miljoen aan het Rijk zou afstaan, ook al was volstrekt niet duidelijk of er later nog iets van dit geld in Limburg besteed zou worden om de recessie en de werkloosheid aan te pakken. In zijn optiek heeft de provincie gewoon geld teveel en dan kan er door ons best wat worden bijgedragen aan bijvoorbeeld de financiering van de Noord-Zuid metrolijn in Amsterdam. Want daar gaat het uiteindelijk om: herverdeling van provinciaal geld naar projecten in de Randstad. En op dit punt komt ook weer de lopende Essentdiscussie om de hoek kijken: de Randstadprovincies hebben namelijk geen Essentaandelen en zien met afgunst “het grote geld” dat de buitenprovincies dreigen te krijgen. Onzin natuurlijk, want die buitenprovincies zijn alleen aandeelhouder van Essent geworden omdat zij zelf zo’n honderd jaar geleden nutsbedrijven moesten oprichten om de eigen provincies te elektrificeren. De Randstadprovincies hoefden dat destijds niet zelf te betalen, omdat het Rijk dat toen voor hen deed. Voor de buitenprovincies was er jammer genoeg geen geld meer.

In het debat heb ik Coppes allereerst voorgehouden dat zowel de Raad als hij blijkbaar niet beseffen, dat we twee jaar geleden een uitgebreid akkoord hebben afgesloten met het Rijk over een nieuwe taakverdeling. Heel wat taken die het Rijk eerst deed, doen wij nu. Het is dus niet zo dat wij ‘teveel geld krijgen’ voor zaken die we – aldus Coppus – “niet behoren te doen”. Bovendien betalen we ook nog flink mee aan taken die door de gemeentes worden uitgevoerd, dus als wij geld zouden moeten teruggeven aan het Rijk omdat wij oneigenlijke Rijkstaken zouden uitvoeren, dan moet ook even naar de provinciale bijdrage aan gemeentetaken worden gekeken. Die optelsom wil ik nog wel eens zien.
Los hiervan is het niet zo dat de provincie geld over heeft. In tegenstelling tot het Rijk mag een provincie geen structureel begrotingstekort hebben. Dat betekent dat voor iedere geplande activiteit – zoals het bouwen van een provinciale weg, de inrichting van een bedrijventerrein of de kosten van herstructurering van landelijk gebied – eerst geld gereserveerd moet worden. De jaarlijkse Essentdividenden staan dus ook niet lekker op een bankrekening niks te doen, maar worden ieder jaar ingezet om de begroting sluitend te krijgen. Wie onze provinciale politiek een beetje volgt, weet dat we op dit moment bezig zijn met de uitvoering van een flink aantal grote projecten en dat we daarnaast veel moeten investeren om de economische en maatschappelijke gevolgen (denk bijvoorbeeld aan: meer kosten voor de ziekenhuiszorg, meer bejaarden- en verzorgingstehuizen, meer voorzieningen etc) van de vergrijzing en de krimp in onze provincie tegen te gaan. Daar houden de Raad voor de Financiële Verhoudingen en Thijs Coppus van de SP duidelijk geen rekening mee. Dat we iedere cent nodig hebben om in deze tijden Limburgse bedrijven overeind te houden, arbeidsplaatsen te behouden, mensen extra opleidingen te bieden en werklozen naar ander werk te leiden, is voor de SP blijkbaar geen thema. Maar zelfs als we al geld over zouden hebben, dan zou ik nog liever zien dat we samen met het Rijk gezamenlijke projecten financieren die hier in Limburg een echte meerwaarde hebben, zoals de versnelde verbreding van de A2 (snelwegen zijn officieel een Rijkstaak). Zo niet de SP; Coppus en de zijnen betalen liever mee aan de Amsterdamse Noord-Zuidlijn. Van je Limburgse socialistische volksvertegenwoordigers moet je het maar hebben…!